Gezonde grenzen

Vorige week hadden we het over de zin van rust in je leven. Ik schreef dat groei pas plaats kan vinden wanneer er ook daadwerkelijk ruimte aan wordt gegeven. Voldoende rust inbouwen is een fundament in je leven. Het toepassen van rust in je leven houdt in dat we ‘gezonde’ grenzen voor onszelf mogen gaan stellen. In dit blog gaan we hier dieper op in.

Ik zoek op Wikipedia wat een grens nou toch eigenlijk betekent. Ik vond het volgende: 

Een grens (mv grenzen) is een menselijk construct van de zittende macht dat de scheidingslijn tussen twee landen of andere (meestal bestuurlijke) eenheden weergeeft.

Algemeen onderscheidt men:

• Natuurlijke grenzen, waar een landschapselement zoals de zee, een rivier of gebergte het verkeer bemoeilijkt.
• Kunstmatige grenzen, die in het algemeen in verdragen zijn vastgelegd. Deze grenzen kunnen samenvallen met een natuurlijke grens, maar zijn vaak nauwkeuriger vastgelegd.
• Administratieve grenzen, de grenzen tussen andere bestuurlijke eenheden dan staten, zoals tussen deelstaten, provincies of gemeentes.
• Taalgrenzen, de grenzen tussen verschillende taalgebieden.

Wikipedia wijdt flink uit over de definitie van grenzen. Als we het heel kort willen omschrijven gaat het er dus om dat met grens een scheidslijn wordt bepaald die door mensen is vastgesteld.

Als we dat gegeven in ons achterhoofd houden, wat houdt dan precies ‘gezonde’ grenzen voor onszelf vaststellen in? Een grens is een scheidingslijn tussen onszelf en een ander.

Met gezonde grenzen zetten we als het ware een schutting of hek rondom ons eigen denkbeeldige tuintje. Ons erf, het is de plek waar we bloemen zaaien en laten groeien, waar gezaaide groenten en kruiden mogen uitgroeien totdat de tijd rijp is om te oogsten. Om er zeker van te zijn dat onze eigen oogst niet wordt geroofd hebben we een afzetting met een poort geplaatst. Zo hebben we zicht op wie er precies in en uitgaat. De poort kan open, dicht of zelfs op slot. De keuze is aan jou.

Doel is onszelf beschermen. Het betekent moed hebben om van onszelf te houden. Daarmee lopen we het risico om de ander teleur te stellen. Stel dat de ander voor een dichte poort komt te staan, is dat natuurlijk niet leuk. Soms is het echter van levensbelang dat we dit wel doen. ‘Nee’ leren zeggen, je daar kwetsbaar in op durven stellen, het zijn dingen die we vaak maar lastig vinden.

Het is best confronterend om na te denken over grenzen. Want laten we eerlijk zijn, duidelijk aangeven wat we wel en niet willen is echt niet altijd even makkelijk. De angst om een ander verdriet te doen of te kwetsen ligt hierin op de loer. En dan hebben we het nog niet eens over onszelf gehad. Maar al te graag willen we leuk gevonden worden en erbij horen.

Het stemmetje in ons hoofd wat we opeens weer horen en ons verteld dat we niet goed genoeg ons best doen of zegt dat we juist aan het werk moeten op een moment dat we even de energie niet meer voelen, verspreidt leugens in ons hoofd. Het gegeven dat grenzen stellen egoïstisch is, komt voort uit ons eigen brein en hierdoor worden we misleidt. Hoe vaak horen we als christenen dat we de ander hoger moet achten dan onszelf? Het is een misverstand en het is hoog tijd dat we het uit de weg ruimen.

Laten we onszelf eens de vraag stellen waarom we geen grenzen zouden mogen stellen. Een zoektocht in de Bijbel geeft al snel antwoord. Daarin vinden we dat het belangrijk is om grenzen te stellen. Juist door grenzen te stellen komen we tot ons doel.  De hele Bijbel is doordrenkt van dit gegeven, het begint al bij Genesis. God geeft daar het voorbeeld door grenzen te geven aan Adam en Eva. Hij vertelt ze precies wat ze wel en niet mogen doen. Ook vertelt hij ze dat er gevolgen zijn als zij zich er niet aan houden.

Heldere taal, duidelijker kan het niet gebracht worden. Maar waarom is het dan toch zo belangrijk om grenzen te stellen? Meerdere psychologen zijn het erover eens dat grenzen ons helpen om af te bakenen. Ze scheppen duidelijkheid in jou, in mij. Tot waar loopt mijn eigen verantwoordelijkheid en waar precies begint die van jou? Het is niet de bedoeling dat we onszelf verliezen in een ander. Heb uw naaste lief, zoals uzelf lezen we in Mattheüs 22:39. Het is dus duidelijk dat we elkaar moeten liefhebben. We moeten het echter niet verwarren door in elkaars huid kruipen. Psychologen Cloud en Townsend spreken hier uitgebreid over in hun boek ‘Grenzen’.

Iedere dag opnieuw krijgen we te maken met grenzen. We stellen ze en we bewaken ze. We hebben ze simpelweg nodig om ons open te kunnen stellen naar een ander. Grenzen dwingen een wederzijds respect af. Binnen de gestelde grenzen ontstaat een ruimte waar we ons kwetsbaar op te kunnen stellen. Daar kunnen we ons met elkaar verbinden met de grenzen die de brug hiervoor slaat. Op deze plek verliezen we onszelf niet en is er een wederzijds respect. Het gevoel de moeite waard te zijn geeft leven. Dat is, denk ik, leven zoals God bedoeld heeft.

Maar hoe stellen we nou precies gezonde grenzen? Hier zijn we aangekomen op een punt wat vaak vraagt om een stukje verwerking van het verleden. Beseffen dat we zelf niet hebben gekregen wat we nodig hadden. Belangrijk hierin is ook om te beseffen dat we niet kunnen geven wat we zelf ook niet hebben ontvangen. Dat geldt voor grootouders, ouders maar ook voor onszelf. Dit gegeven een plekje geven, hier eigen verantwoordelijkheid innemen en gaan kijken wat we zelf nodig hebben zodat we onze eigen grenzen kunnen ontdekken.

Eigen grenzen ontdekken en eventueel nieuwe stellen, het is een proces wat ons hele leven doorgaat. Therapeut Hans Groeneboer beschrijft het mooi in zijn boeken. Hij zegt: ‘Durf jezelf te vragen: is dit mijn grens of is dit een grens die mij is aangeleerd? Heb ik hem nog wel nodig?’

Belangrijk is ook om te beseffen dat grenzen zijn geen muren zijn. Grenzen zijn buigzaam en kunnen worden aangepast om bepaalde momenten in je leven. Muren staan vast. Als je die wilt verplaatsen zal je ze eerst moeten afbreken. Zo werkt het niet bij grenzen, deze geven je namelijk wat je nodig hebt in je leven.